قرآن سه زبانه (قرآن مجید با ترجمه عبارت به عبارت به زبان انگلیسی و فارسی)

الف- امتیازات ترجمۀ انگلیسی:

آقای پرفسور حامد آلگار (Hamid Algar) از استاتید مطالعات شرق‌شناسی دانشگاه ایالتی برکلِی در کشور آمریکا دربارۀ ترجمۀ انگلیسی آقای سید علی قلی قرائی می‌گوید:

«… آنچه علی قلى قرایى در ترجمه‌‏اش که آگاهانه «قرآن با ترجمۀ عبارت به عبارت انگلیسى» نامیده، به ثمر رسانده است، احیاى هنر ترجمه به عنوان مددکار درک و دریافت متن اصلى است، که ماهرانه با نیازهاى قرآن‏‌پژوهان انگلیسى‏‌زبان (یا انگلیسى‏‌خوان) انطباق داده شده ‏است. این ترجمه، هم از نظر شیوۀ آرایش [صفحه] و هم برگردان تعبیرات اصطلاحى، با متن اصلى همارا و هماهنگ است. مترجم همواره به نهایت درجه از نزدیکى با متن عربى، همراه با روشنى و شیوایى بیان نایل شده است. همین است که به اساسى‌‏ترین وجه، ترجمه را با متن اصلى هم‌ساز گردانده است.

     قرایى هرچند ترجمه‏‌اش را به صورت ترجمۀ عبارت به عبارت معانى قرآنى منظور مى‏دارد ــ که وسیله‌‏اى است براى راهیابى و دستیابى به متن اصلى ــ باید به تأکید گفت که ترجمۀ او، حتى اگر ارجاعات متقابل منظم به نص عربى، مورد نظرِ خواننده نباشد، در کمال خوشخوانى است. در نتیجه هر قرآن پژوهى، حتى اگر قصد نداشته باشد که از آن به عنوان پلى به متن متعالى اصلى عربى استفاده کند، مى‏‌بایست که نگاهى به ترجمه او بیندازد و لذت و فایده ببرد.

     زبانى که قرایى برگزیده [و پیش گرفته]، روشن، پاکیزه و پیراسته، سرراست، متین، و به یکسان به دور از کهن‏‌گرایى (آرکائیسم) و نوگرایى (مدرنیسم) است که [دو گرایش اخیر] به [کار ]سایر مترجمان قرآن آسیب رسانده است.

     این امر… همواره بر عهدۀ مترجم بوده که تفسیر را تابع وظیفۀ اصلى ترجمه بگرداند؛ نه آنکه هرگونه رأى و نظر شخصى را که خود داشته باشد بر متن تحمیل کند. و تا آنجا که توانسته براى [پى بردن به] فراتر از متن، به منابع [معتبر] مراجعه کرده تا اصحّ اقوال را برگزیند و آنها را بشناسد و بشناساند. قرایى در هر سه این زمینه‌‏ها موفق بوده است.

     قرایى در آغاز ترجمۀ عبارت به عبارتش از معانى قرآنى، پیشگفتارى آورده است که در آن نه فقط از روش ترجمه‏‌اى که در پیش گرفته سخن گفته، بلکه، مهم‏تر از آن از انگیزه کلى و وجودى‏‌اى که باید انسان را به مطالعۀ قرآن وادارد، یعنى: نیاز آغازین به شناخت منشأ خود، طبیعت، قصد و غایت هستى و سرنوشت و سرانجام [آفرینش] گفت و گو کرده است. مسئله ساده و روشن است. در واقع، تحسین و ارج‌گذارى جدى و عمیق به پیام قرآنى، به کل کوشش‌هاى موفق قرایى روح و جان بخشیده است. ما مطالعۀ ترجمۀ او را به همۀ کسانى که تعلق خاطر [و پرواى] جدى به قرآن کریم دارند، صمیمانه توصیه مى‏‌کنیم.»

ب- امتیازات ترجمۀ فارسی:

آقای محمد علی کوشا که از منتقدان امور ترجمه قرآن و از داوران کتاب جهانی سال جمهوری اسلامی هستند، دربارۀ ترجمه آقای استادولی گفته‌اند:

ترجمۀ دانشمند گرانمایه و ناقد نکته‌‏سنج آقاى حسین استادولى بى‏‌گمان به دلیل آشنایى مترجم آن به اصول ادب، تفسیر، کلام، فقه و معارف اسلامى، و همچنین حُسنِ سابقه در ترجمۀ آثار گوناگون، ترجمه‌‏اى استوار و در خور توجه است، و با توجه به توضیحاتى مفید که در متن آمده مى‏‌توان گفت که این اثر تقریباً در ردیف «ترجمه‏‌هاى تفسیرى» قرار مى‏‌گیرد.

     نثر این ترجمه ـ صرف نظر از فراز و فرودهایش ـ نثرى معمول و متعارف است و مى‏‌تواند براى همۀ فارسى‏‌زبانان در هر قشر و طبقه‌‏اى که باشند مورد استفاده قرار گیرد؛  در این اثر، تلاش لازم براى ارائۀ ترجمه‌‏اى صحیح به عمل آمده و تا سر‌حد توان، دقت و صحت با روانى و گویایى عبارات جمع گردیده است. همچنین توجه به نکات بلاغى ـ که بُعد هنرى هر ترجمۀ استوارى متّکى به آن است ـ در این ترجمه رعایت شده است.

در مجموع، این ترجمه که حاصل زحمات چندین سالۀ این مترجم فاضل است ترجمه‏‌اى روان، پذیرفتۀ همگان و بازتابِ اخلاص و طهارت نفسِ صاحب آن است.

آقای بهاء ‌الدین خرمشاهی که از قرآن پژوهان و منتقدان بنام ترجمۀ قرآن در عصر حاضر است، در کتاب «بررسی ترجمه‌های امروزین در زبان فارسی» در بخش نقد وبررسی ترجمۀ آقای استادولی چنین آورده است:

     1) این ترجمه بسیار قرآن شناسانه، و نه حتّى قرآن پژوهانه، به عمل آمده است.

     2) مترجم یک عمر با تفسیرهاى قدیم و جدید قرآن کریم انس عمیق داشته، و این انس به دو صورت در ترجمه ظاهر شده، که هم ترجمه را روشن‏‌تر کرده است، و هم طبعاً بیشتر و بهتر مفاهیم قرآن را، یا نگفته‌‏هایى که ایجاز اعجازین قرآن وانهاده، به بیان درآورده و دست خواننده را در هر سطحى از سواد قرآنى که باشد، مى‏‌گیرد.

     3) افزوده‌‏هاى تفسیرى همه در جهت شفاف و شیواسازى متن ترجمه است. من هیچ نمونه و نشانه‌‏اى از اطناب در این افزوده‏‌هاى تفسیرى ندیدم و کمتر ترجمه‌‏اى را دیده‏‌ام که با این درجه از فهم عمیق قرآن، صورت گرفته باشد. جزاه اللّه‏ عن القرآن والاسلام خیر الجزاء.